Kościoły zlikwidowane w diecezji wileńskiej w XIX w

-1-

DIECEZJA WILEŃSKA. Utworzona została w 1388r. Odtąd aż do rozbiorów ziemie między Biebrzą i Narwią należały do biskupstwa wileńskiego, które przed rozbiorami obejmowało olbrzymie tereny aż poza Dniepr na wschodzie i Dźwinę na północy, a Prypeć na południu. Po ostatnim rozbiorze kraju ziemie obecnej archidiecezji białostockiej znalazły się pod panowaniem pruskim, a w 1807r. Zostały włączone do Rosji. Pod względem kościelnym w zaborze pruskim należały do utworzonej w 1799r. Diecezji wigierskiej, a po przyłączeniu do Imperium Rosyjskiego z obwodu białostockiego utworzono archidiakonat białostocki (1808) i poddając go pod władze arcybiskupów mohylewskich włączono do archidiecezji mohylewskiej, w granicach której był do 1848r. W tym roku z powrotem przyłączono go diecezji wileńskiej. W XIX wieku na tym terenie szereg parafii zlikwidowano, a kościoły parafialne zabrano na cerkwie. Było to spowodowane carską polityką wobec Kościoła Katolickiego prowadzoną po powstaniu styczniowym. Dopiero po ukazie tolerancyjnym z 1905r. Przywrócono do życia większość skasowanych parafii, a także zaczęto tworzyć nowe. Przyśpieszenie w rozwoju sieci parafialnej nastąpiło dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Po zawarciu w roku 1925 konkordatu ze Stolicą Apostolską, diecezja wileńska została podniesiona do rangi arcybiskupstwa. Utworzono też wówczas metropolię wileńską. Po II wojnie światowej granice polityczne podzieliły archidiecezję wileńską.
Kościoły zlikwidowane w diecezji wileńskiej w XIX w
Barbaryszki - 1.), wś, dwór i dwazaśe., pow. wiłkomierski, w l okr. poi., gm. Wieprze, o 15 w. od Wiłkomierza. 2.) B, os. karcz, dóbr Drujki, pow. dzisieński. 3.) B. (ob. t. I, 105), dobra skarb., pow. trocki, 2 okr. poi., gm. Sumiliszki, dawniej własność Wołodzków, Horodkowskieh i Kozakiewiezów.
Bereza Kartuska - Klasztor Kartuzów ufundował podkanclerzy litewski Kazimierz Leon Sapieha w roku 1648. Kamień węgielny pod budowę klasztoru poświęcił nuncjusz apostolski Jan de Torres (abp adrianopolitański). Kartuzja budowana była przez architekta sprowadzonego z Włoch. Uposażenie klasztoru (okoliczne miasteczka, wsie, wody i lasy) zatwierdził sejm w 1653. Po zakończeniu budowy kościoła klasztornego konsekrował go biskup wileński Aleksander Kazimierz Sapieha dnia 6 czerwca 1666. Kościół wraz z eremami otoczony został wałami tak, że całość miała kształt sześciokątnej twierdzy. W 1706 car Piotr I Wielki wraz Augustem II zajęli klasztor z wojskiem. W klasztorze pozostał garnizon 1500 dragonów. Klasztor został zdobyty przez wojska Karola XII w dniu 28 kwietnia 1706. Karol XII w klasztorze spędził dzień 30 kwietnia. Kasata klasztoru nastąpiła w roku 1831. Później kościół klasztorny służył jako kościół parafialny dekanatu prużańskiego.
Bezdzież - wieś na Białorusi, w obwodzie brzeskim.
Bienica - wieś na Białorusi w obw. mińskim.
Boćki – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie bielskim, wies gminie Boćki, nad rzeką Nurzec, 16 km od Bielska Podlaskiego.
Braszewicze - wies Braszewicze, Drohiczyn rejon, obwód Brześć.
Brześć - miasto na Białorusi, na Polesiu, nad Bugiem, u ujścia Muchawca, stolica obwodu brzeskiego.
Bystrzyca
Chołchła
Chożów
Cudzeniszki
Czarnowczyce
Dereczyn
Drohiczyn
Rudnia
Dukszty
Duniłowicze
Dywin
Dziatkowicze
Dziembrów
Dzisna
Granne
Grodno
Gudohaj
Horodec
Ikaśńу
Ilia
Iwacewicze
Jałówka
Janopol
Kiryanowce
Kiwatycze
Kleszczele
Klimówka
Koleśniki
Kossów
Kozłowsk
Krasno
Krewo